Pika Sendromu Nedir?

Pika Sendromu, besleyici değeri olmayan ve besin olmayan maddelerin düzenli ve aşırı miktarda yenmesidir. Toprak, kum, çakıl taşı ve kil gibi maddeler yenmektedir.

Pika Latince’de “saksağan” anlamına gelmekte olup saksağan gıda dışı ürünler ile benzer şekilde beslenen bir kuştur.

Pika ilk olarak M.Ö. 400 yıllarında Hipokrat tarafından tanımlanmıştır. DSM IV’ te genellikle ilk kez bebeklik, çocukluk ya da ergenlik döneminde tanısı konan bozukluklar kategorisinin altında yer almaktaydı. DSM-V tanı kitabında  ise yeme bozuklukları kısmında yer almaktadır.  

Pika sendromu ve demir eksikliği arasında bir ilişki olduğu düşünülmektedir. Demir takviyesiyle bu rahatsızlığın düzeldiğine dair bulgular bulunmaktadır. Bu nedenle Pika sendromunun demir eksikliğinden kaynaklı olabileceği düşünülmektedir. 

Eğer siz de pika sendromu yaşadığınızı düşünüyorsanız destek almak için yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Pika çocukluk döneminde daha yaygın olmak üzere diğer dönemlerde de görülebilmektedir. Pika sendromunun herhangi bir alt türü bulunmamaktadır. (bknz: Asperger Sendromu Nedir?)

DSM-V Tanı Kriterleri

• En az 1 ay süreyle, sürekli olarak, besleyici değeri olmayan, besin değeri olmayan maddeleri yeme.
• Besleyici değeri olmayan, besin olmayan maddeleri yeme tutumu, kişinin gelişimsel düzeyi ile uyumlu değildir.
• Bu yeme davranışı, kültürel dayanağı olan ya da toplumsal olarak olağan kabul edilebilecek bir uygulama değildir.
• Bu yeme davranışı, başka bir ruhsal bozukluk bağlamında ortaya çıkıyorsa (örn. anlık gelişimsel bozukluk, otizm açılımı kapsamında bozukluk, şizofreni), ayrıca klinik değerlendirmeyi gerektirecek denli ağırdır.

Pika Sendromu Epidemiyolojisi

İsviçre’de 7-13 yaş arası 1430 çocuk kullanılarak yapılan çalışmada pika davranışı % 3.8 oranında bulunmuştur. Almanya’da 7-14 yaş arası 804 çocuk ile yapılan çalışmada pika sıklığı % 4,98 olarak bulunmuştur. Aynı çalışmada erkeklerde kızlardan daha sık görüldüğü bulunmuştu.

Fakat yapılan bu çalışmalara rağmen pika sendromunun prevalansı hala tam olarak bilinmemektedir. Çocuklarda ve hamilelerde daha çok görüldüğü düşünülmektedir. En yüksek prevalansı 1-6 yaş arasında olan ve uyum problemi olan çocuklarda görülmektedir.

Pika Sendromu Etiyolojisi

Pika’nın etiyolojisi hakkında kesin bulgular yoktur ve çok faktörlü olduğu düşünülmektedir. Pika’nın, özellikle uyaran azlığı ve ebeveyn ihmalinin olduğu ortamlardan öğrenilmiş bir davranışın sonucu olarak ortaya çıkabileceği öne sürülmektedir. Düşük sosyoekonomik düzey, ihmal, istismar, yetersiz anne çocuk etkileşimi ile ilgili olduğu düşünülmektedir. Zeka geriliği olan çocuklarda daha sık görülmektedir.

Pika sendromunun demir eksikliği nedeniyle ortaya çıktığı da düşünülmektedir. Toprak ve buz açlığı demir ve çinko eksikliği ile ilişkili bulunmuştur. Yetişkinlerde pika özellikle demir eksikliğinin en fazla görüldüğü gebelik dönemi ile ilişkilidir. Gebelikteki pika, azalmış demir depoları ya da düşük hemoglobin değerleri ile ilişkili bulunmuştur.

1. Besinsel Hipotez

Pika sendromunun besin yetmezliği sonucu oluştuğu düşünülmektedir. C ve D vitamininin eksikliği sonucu oluşabileceği öne sürülmektedir.

2. Psikolojik ve Kültürel Hipotez

Bazı kültürlerde toprak yemek anormal karşılanmamaktadır. Örneğin Afrika’da halk içinde toprak yemeye hayırlı bakılmaktadır.

Anne babadaki anksiyete ve depresyon pika sendromunu tetikleyebilmektedir. (bknz: Tourette Sendromu)

Pika Sendromu Klinik Özellikleri

Pika davranışları sıklıkla 12-24 aylıkken başlamaktadır. Mevcut yeme sorununun şiddeti ve tüketilen maddenin doğasına göre sekonder zehirlenme, enfeksiyon, gastrointestinal bulgular ve dental sorunlar ortaya çıkmaktadır. Pika, bağırsak tıkanıklığı, boğulma, enfeksiyon, zehirlenme, ağız ve diş sağlığı sorunlarına sebep olmaktadır.

Pika Sendromu Tedavisi

İlk yapılması gereken etiyolojik nedenin saptanmasıdır. Etiyolojik neden doğru saptanmazsa tedavi yanlış olabilir. Çalışmalarda çeşitli davranışsal tedavi yöntemlerinin pikayı azalttığı ve tedavi başarısının %80’lere yaklaştığı gösterilmiştir.  Bu yöntemlerden bazıları pekiştirme, yenebilir olmayan maddelere erişimin fiziksel olarak kısıtlanması, alışkanlığı tersine çevirme, sistematik duyarsızlaştırma olarak sıralanabilir. Tedavide pikaya yönelik psikoeğitimin önemli yeri vardır. Çocuğa bakım verenler, pikanın kurşun zehirlenmesine sebep olabileceği  hakkında uyarılmalıdır. Ailenin, çocuğunun ne yediğini denetlemesi, boya gibi kurşun içeren maddelerin yenilmesini önlemek gereklidir. Ailenin sosyal desteğinin artırılması, güçlüklerini giderilmesine yardımcı olunması ve böylelikle anne çocuk ilişkisini iyileştirmek tedavinin önemli bir parçasıdır . Besin takviyeleri genellikle gelişimsel geriliği olan veya olmayan bireylerde pikayı azaltmak için kullanılır. Pika diğer hastalıklara sekonder ise, altta yatan hastalığın tedavisi gereklidir. Demir eksikliği olan bireylerde demir takviyesi sıklıkla önerilmekte olup birçok olguda azalma görülmektedir.

Hazırlayan: Berfin YAĞMUR

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.