Çocuklarda Çalma Davranışı (Kleptomani)

Çalma, çocuğun kendisine ait olmayan bir şeyi izinsiz olarak tekrarlayıcı bir şekilde alınması ve sahip çıkmasıyla beraber bu dürtüsüne karşı koyamaması olarak tanımlanan bir ruhsal bozukluktur. Aynı zamanda çalmanın bir diğer adı kleptomanidir.

Okul öncesi dönemde çocuk benmerkezci (egosantrik) düşünce de olduğundan ve henüz bilişsel olarak çalmayı kavrayacak olgunluğa erişmediğinden çalma davranışını sergileyebilir.

Eğer siz de kleptomani yaşadığınızı düşünüyorsanız destek almak için yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Çalma Davranışının Nedenleri 

• Duygusal ve fiziksel istismar
• Yeterli sevgi ve ilgiden yoksun olma
• Parçalanmış aile
• İhmal edilmiş olma (bknz: çocuk ihmal ve istismarı)
• Ebeveyn psikopatolojisi
• Otoriter aile tutumuyla beraber katı bir disiplin ve cezalandırma
• Aile içi şiddet
• Özgüven eksikliği
• Kendini değersiz hissetme
• Gereksinimlerinin giderilmemiş olması
• Anti sosyal davranışları olan aran gruplarıyla olan ilişkisi
• Önceki çalma davranışının, ailenin yanlış tutumundan dolayı pekiştirilmiş olması
• Ebeveyn psikopatolojisi

Eğer çocuğunuzun Kleptomani yaşadığınızı düşünüyorsanız destek almak için yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Çalma Konusunda Ebeveyn Tutumları 

Ebeveynler çalma karşısında tepkileri çok çeşitlidir. Kimileri sert tepki göstermektedirler. Kimileri de azarlar, ayıplar. Çünkü çalma, her yerde cezalandırılan ve hoş görülmeyen bir davranış olmuştur. Tabi ki her anne babanın tutumu bir değildir. Kimi ebeveynlere göre izinsiz evde bir şey almak da çalma olarak sayılmış olabilmektedir. Ebeveynler bile bazen neyin alma ve neyin çalma olup olmadığını kavramlaştırmakta güçlük yaşamaktayken, çocukların bunu anlamlandırmalarının gelişim dönemlerine göre güç olması gayet normaldir. Çocuk, yaşı ilerledikçe kendinin olanla olmayanın ayırdına varabilecektir. Bu yüzden ebeveynlerin tutumları, çocuklarının yaşlarıyla orantılı olmalıdır. Anlayabilecek yaşta olan çocuklara bu davranışın sonuçları mutlaka uygun bir şekilde açıklanmalıdır. (bknz: Çocuk Resimleri)

Böyle Durumda Nasıl Davranmak Gerekir?

• Çocuğu asla hırsız olarak etiketlemeyin, etiketlenmesine izin vermeyin.
• Benim ve başkasının olanı ayırt etmeyi öğretin.
• Çocuklarınıza çalmanın sonuçlarını açıklayın.
• Soğukkanlı davranın.
• Uygun rol model olun.
• Utandırmayın.
• Farkındalığını geliştirmesine olanak sağlayacak sorular sorun.
• Çaldığı şeyin geri vermesini onu korkutmadan sağlayın. Böylece davranışı onaylanmamış olmakla birlikte suçlanmamış olacaktır.
• Asla ve kat’a suçlamayın ve korkutmayın.
• Birlikte çözüm yolları arayın.

Çalma Davranışı Ne Zaman Sorun Haline Gelir?

Gelişim özelliklerine göre neyin alma, neyin çalma olduğunu ayırmak güç olabilmektedir. Bu durum gelişim dönemlerine göre de farklı yorumlanmaktadır. Çocuklar çalma eylemini gerçekleştirirken haz, doyum ve rahatlama duygularını yaşarlar. Mülkiyet kavramı 7 yaşından sonra kazanıldığından okul çağında görülen çalma davranışı bir problem olarak ciddiye alınmalıdır. Yani okul çağlarında yinelenen çalmalar üzerinde önemle durmak gerekmektedir. Gelişim sürecine göre sonrasında devam ediyor olması problemin habercisidir. Yani çocukta uyum ve davranış sorununun habercisi olabilir. Yinelenen çalmaların en önemli nedeni, çocuğun doyumsuzluğunda aranılmalıdır. Çalma davranışı sıklıkla öfke ve yalan söylemekle birlikte görülebilmektedir. Bu yüzden erken dönemde ele alınması gereken bir konudur. Eğer ele alınmazsa çocuğun kişilik gelişimi, sosyal yeterliliği, aile ve okul ilişkisi açısından bir sorun olmaya başlar.

DSM-5 Tanı Kriterleri (Çalma-Kleptomani)

1. Kişisel kullanım için ya da parasal değeri açısından gereksinilmeyen nesneleri çalma dürtülerine karşı, yineleyici biçimde karşı koyamama
2. Çalmadan az önce giderek artan bir gerginlik duyma
3. Çalarken haz alma, sevinç duyma ve rahatlama
4. Öfkesini göstermek veya öç almak için çalma eylemine girişilmez ve bu eylem bir sanrı (halüsinasyon) ya da varsanıya (illüzyon) karşı bir tepki değildir.
5. Çalma davranış bozukluğu, mani dönemi ya da toplum dışı (antisosyal) kişilik bozukluğu ile daha iyi açıklanamaz.

Çocuklarda Çalma Epidemiyolojisi (Sıklığı ve Yaygınlığı)

Kleptomaninin (çalma davranışı) sıklığı ve yaygınlığı tam olarak bilinmemekle beraber çok az görülen bir bozukluktur. Çalma eyleminin sıklıkla anti sosyal bir davranışın sonucu olarak değerlendirilmesi, psikiyatrik görüşmede kleptomaninin yeterince sorgulanmaması, DSM-IV’ teki kleptomani tanı ölçütlerinin tanının yaygın olarak konmasını güçleştirmesi gibi nedenlerle oranının düşük olabileceği de ileri sürülmüştür. (Goldman 1991)

Kaynakça:

Yörükoğlu, A. (1998). Çocuk Ruh Sağlığı. Özgür Yayınları. İstanbul.39. Basım.

researchgate.net/profile/Lut_Tamam-publication-274834945-Kleptomani_Bir_gozden_gecirme-Kleptomania_A-Review/links/552aabf40cf2e089a3a9ff8b-Kleptomani-Bir-goezden-gecirme-Kleptomania-A-Review.pdf

Melek Yüksel

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.