Çocuk İhmal ve İstismarı nedir?

Çocuk istismarı; çocuğun ebeveyni veya çocuktan sorumlu olan kişi veya kurumlar tarafından gerçekleştirilen çocuğun gelişimini kısıtlayan aksatan ya da engelleyen fiziksel, cinsel ve duygusal davranışlardır. Çocuk istismarı olarak adlandırılan bir davranış istismara uğrayan çocuk üzerinde o anda olumsuz bir etki yaratmayabilir ama ileriki yaşamında bu olay onu olumsuz etkileyebilir. Çocuk ihmal ve istismarı, çocuğun davranışlarını da olumsuz etkileyebilir. Çocuk ihmali; çocuğun gelişimini destekleyen faktörlerin, beslenme, bakım verme gibi çocuğa kısıtlı bir biçimde verilmesi veya hiç verilmemesi, bu faktörlerden çocuğun yoksun bırakılmasıdır. Çocuğun ihtiyaçlarını görmezden gelme, çocuğun ihtiyaçlarını karşılamama söz konusudur.

Tabi ki toplumsal olarak kabul görmüş gayet normal sanılan çocuğa karşı bazı tutumlar aslında istismar kategorisine giriyor. Örneğin kulak çekme, akranları arasında küçük düşürme, çocuğun bedenine ve sınırlarına saygılı olmama, çocuğu cinsel ilişkiye zorlama Bunların hepsi fiziksel, cinsel ve duygusal(psikolojik) istismara örnektir. 

Eğer siz de Çocuk ihmali ve istismarı konusunda destek almak isterseniz yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

İstismar Çeşitleri Nelerdir?

İstismar fiziksel, cinsel, duygusal (psikolojik) olmak üzere 3 bölüme ayrılarak inceleniyor. Fakat istismar çeşitleri bazı zamanlarda birbirlerine eşlik ediyor. Yani fiziksel istismara maruz kalan çocuk çoğunlukla duygusal istismara da maruz kalabiliyor. Ya da cinsel istismara maruz kalan çocuğun hem fiziksel hem de duygusal istismara maruz kalma olasılığı yüksek oluyor.

 Fiziksel istismar çoğunlukla çocuğun bedeninde bir iz bıraktığından belirlenmesi en kolay istismar çeşidi olarak görülüyor. Çocuk istenmeyen bir davranışta bulunduğunda çocuğa bakım veren kişinin kontrolünü kaybetmesi sonucu çocuk fiziksel istismara uğrayabiliyor. O yüzden fiziksel istismar en sık dayak, tokat atma gibi davranışlarla karşımıza çıkıyor. Çocuğun bedeninde beliren morarmalar diğer istismar türlerine göre fiziksel istismarın tespit edilmesini kolaylaştırıyor.

  Bir diğeri duygusal (psikolojik) istismar, çocuğun psikososyal gelişimini engelleyen,  psikolojik sağlığını olumsuz etkileyen söz ve davranışlara maruz kalmasıdır.Fiziksel istismara göre tespit edilmesi daha zordur. Tehdit ederek çocuk üzerinde disiplini sağlamaya çalışmak, reddetmek, çocuğu hırsızlık gibi bazı suçlara sürüklemek, azarlamak, saygı göstermemek,  öz güvenini, öz saygısını zedeleyen davranışlarda bulunmak duygusal istismar davranışlarındandır.

 Bir diğer istismar çeşidi cinsel istismar, çocuğun bir yetişkin tarafından ya da kendinden gelişimsel olarak oldukça büyük bir çocuk tarafından karşı tarafın cinsel doyumunun sağlanması amacıyla kullanılmasıdır. Küçük yaştaki çocuklar kendi bedenlerini ve karşı cinsin bedenini keşfetmek için bazı oyunlar oynarlar. Buna cinsel istismar denmiyor. Cinsel istismar olması için istismar eden kişinin çocuktan yaşça büyük olması gerekiyor. Erişkinlerin sosyal medya üzerinden çocuklarla cinsel içerikli konuşmalarda bulunması, çıplak fotoğraflarını göndermesi veya çocuktan talep etmesi cinsel istismar olarak adlandırılır. Bedensel temas içeren davranışlar gibi bedensel temas içermeyen davranışlar da cinsel istismar kategorisine girebilir. Çocuğun çıplak bedenini seyretme, kendi cinsel organını gösterme, çocukla cinsel içerikli konuşma, pornografik materyal gösterme ya da izletme gibi davranışlar da cinsel istismardır. Cinsel istismar sadece yabancı mekanlarda değil aynı zamanda çocuğun bildiği tanıdığı güvendiği kişiler tarafından da gerçekleşebiliyor. Çocuk rıza gösteriyorsa cinsel istismar olarak tanımlanmaz, çocukları korkutmamak için onlara cinsel istismardan bahsetmemeliyiz gibi ifadeler cinsel istismarla ilgili yaygın bilinen yanlışlardandır. İstismarın etkileri, istismarın başlangıç yaşına, istismar eden kişinin yakınlık derecesine, istismarın süresi ve sıklığına, istismarın gizli kalıp kalmadığına da bağlıdır.

İhmal Nedir?

İhmali 5 başlık altında inceleyebiliriz. Duygusal ihmal, tıbbi ihmal, eğitim ihmali, sosyal ihmal ve fiziksel ihmaldir.

 Duygusal ihmal çocukla duygusal paylaşımın eksik, yetersiz veya hiç olmamasıdır. Duygusal ihmal aynı zamanda çocuğun üst düzeyde gelişimini olumsuz etkiler, gelişim geriliği oluşturablir. Çocuğun duygusal ihtiyaçlarını görmezden gelme, duygusal ihtiyaçlarına saygı göstermeme, duygusal alışverişte bulunmama, çocuğun duygularını önemsememe, çocuğun fiziksel yakınlık kurmasına, sarılmasına izin vermeme davranışları    duygusal ihmale örnektir.

 Tıbbi ihmal ise çocuğa uygulanması gereken tıbbi bakımı geciktirilmesi, aksatılması, hiç yaptırılmaması veya önemsenmemesidir. Örneğin aşı yaptırmama, doktor kontrolüne götürmeme veya doktorun verdiği tedaviyi uygulamama tıbbi ihmaldir.

 Çocuğun yeteneğine, becerilerine, varsa öğrenim güçlüğüne, zeka düzeyine uygun eğitim almasını sağlamama eğitim ihmalidir. Çocuğu okula göndermeme ya da okuldaki eğitim ihtiyaçlarını karşılamama da eğitim ihmaline örnektir.

 Sosyal ihmal genellikle kurumlar tarafından gerçekleştirilen ve kurumların çocukların gelişimiyle ilgili sorumlu oldukları alanlarda duyarsız davranmaları sonucu gerçekleşen bir ihmal türüdür.

 Fiziksel ihmal ise en temel biçimde çocuğun ihtiyaçlarını karşılamama durumudur. Örneğin çocuğa temel gıda, barınma, giysi gibi temel ihtiyaçlarını karşılamama fiziksel ihmaldir.

 Genellikle ihmal edilen çocuklarda organik olmayan büyüme geriliği gözlemlenebilir. Bu çocuklar herhangi bir uyarana ya da az sayıda uyarana maruz kaldıkları için konuşmada gecikme, iletişimde sorun, motor becerilerde gerilik gözlemlenebiliyor.

Çocuk İhmal Ve İstismarı Durumlarında Neler Yapılmalı? 

İstismara uğrayan çocuğun eğitim hayatına devam etmesi gerekmektedir. İstismara uğramış çocuklarda travma sonrası stres bozukluğu görülme sıklığı %20-%70 olarak bildiriliyor. İstismar kronik sonuçlara yol açtığından profesyonel kişiler tarafından güvenli ortamda tedavi yöntemlerinin uygulanması gerekmektedir. Çocuğun istismar yaşadığı öğrenildikten sonra tedavi için özellikle bilişsel davranışçı terapiler ve ilaç tedavileri yaygın olarak kullanılmaktadır.

Zeynep Kalkan

Kaynakça

Ege Üniversitesi Araştırma Görevlisi Rukiye Kızıltepe Çocuk istismarı ve ihmali semineri https://www.youtube.com/watch?v=CKuN9fHZwi8                

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.