Yaygın Anksiyete Bozukluğu

Bu makale de Anksiyete Bozukluğunun ne anlama geldiğini, türlerini, hayatımızdaki anksiyetenin önemini ve zararlarını, risk gruplarını inceleyeceğiz. Daha sonra anksiyetenin bir alt türü olan Yaygın Anksiyete Bozukluğu ve DSM V kriterlerini inceleyerek makaleyi bitirmiş olacağız.

Yaygın Anksiyete Bozukluğu Nedir?

Anksiyete, kişinin içinde bulunduğu duygulara karşı kontrol edemediği düzeyde tepki vermesinden kaynaklı ortaya çıkan ve sık rastlanan psikolojik bir hastalıktır. Anksiyete’nin hafif, orta ve şiddetli olmak üzere üç şiddet düzeyi vardır. Anksiyete sonucunda vücut fiziksel tepkiler de gösterebilir. Anksiyete yaşayan insanlar ’neden olduğunu bilmiyorum ama korkuyorum’ duygulanımını yaşarlar. Kişi korku duygusuna benzeyen bir duygu durum içerisindedir fakat nedenini anlayamaz. Bir çok psikolojik hastalık gibi anksiyetenin de oluşum sebebi tam olarak bilinmese de bu konu hakkında sayısızca araştırma yapılmıştır.  Yapılan birçok araştırma sonucunda anksiyete nin beyindeki kimyasal dengenin bozulması sonucu ortaya çıktığı öne sürülmektedir. Bunun yanı sıra stres, kronikleşmiş hastalıklar, ilaçlar, uyuşturucu  kullanımı ve çevresel faktörler de anksiyetenin tetiklenip kendini göstermesinde oldukça etkili maddelerdir.

Eğer siz de Yaygın Anksiyet Bozukluğu konusunda destek almak istiyorsanız yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Anksiyete’nin belirtileri

Psikolojik hastalıkların birçoğunda görüldüğü gibi anksiyete bozukluklarında da fizyolojik belirtiler görülmektedir. Belirtilere birkaç örnek vermek gerekirse;

• Fizyolojik Belirtiler 
• Kalp atışında hızlanma 
• Kan basıncında yükselme
• Yorgunluk/halsizlik
• Ağız kuruluğu
• Mide/ bağırsak sorunları
• Nefes darlığı
• Titreme
• Baş dönmesi
• Soğuk/sıcak basması
• Uyku problemleri
• Ruhsal Belirtiler
• Gergini
• Endişe
• Tehlike ve panik hissetme
• Karar verme mekanizmasında bozulmalar
• Odak sorunları
• Huzursuzluk
• Tekrar eden düşünceler

Anksiyete’nin Hayatımızdaki Önemi

Anksiyete beyinde korku ve kaygı düşüncelerini aktifleştirdiği için vücudun ‘kaçma mekanizmasını’ aktif hale getirir. Bu durumda bizi tehlikelerden korunma, bedeni harekete geçirme ve canlılığı artırma gibi konularda yardımcı olur. Aslına bakılırsa her insanda anksiyete mevcuttur. Anksiyete birçok görevi yerine getirmek için sarf ettiğimiz performansın artışına neden olur. Tehdit algılandığında başa çıkabilmek için tedbir alınmasında rol oynar. Ortama uyum sağlamak için olduk önemlidir.

Anksiyete de Risk Grupları

• Sosyo-ekonomik düzeyi düşük olanlar
• Kaygılı mizaç
• Tıbbi hastalık geçmişi/sürekliliği olanlar
• Yalnızlık
• Madde kullanımı
• Ailede anksiyete bozukluğu öyküsü
• Çökkün duygu durum

Anksiyete Türleri

Panik Bozukluğu

Panik bozukluk tekrarlayıcı bir şekilde oluşan panik atakların yaşanması sonucu ortaya çıkar. Başka ataklar geçireceğim kaygısı oldukça yüksektir. Agorafobi ile birlikte ilerler. Fiziksel belirtiler bu tanıda oldukça fazla gözlemlenir.

Sosyal Kaygı Bozukluğu

Genelde ‘sosyal fobi’ olarak bilinen Sosyal Kaygı Bozukluğu yabancılarla karşılaşma ya da diğer insanlar tarafından eleştirilme korkusu temelli bir patolojidir. Kişi performans sergilemesi gereken durumlarda aşırı kaygı duyar. Topluluk içinde bulunması gereken durumlar şiddetli anksiyeye neden olur. Böyle durumlarda kaçınma davranışı sergiler.

Agorafobi

Panikleyip bulunduğu ortamdan çıkamama korkusu temellidir. Kontrolü kaybetme sonucu delirecekmiş hissi hatta ilerleyen durumlarda kalp krizi geçirerek ölecekmiş gibi düşünceler mevcuttur. Daha çok Obsesif Kompulsif Bozukluk ile komorbidite şeklinde görülür.

Seçici Konuşmazlık (Mutizm)

Bir ya da daha fazla özgül ortamda en az bir ay süresince konuşmama. Bazı sosyal ortamlarda kısmi sessizlik hakimken bazı ortamlarda kısa sözcükler ya da fısıldayarak konuşma mevcuttur.

Ayrılma Kaygısı Bozukluğu

Bağlandığı nesne/ kişilerden ayrılma durumunda aşırı sıkıntı/stres yaşama durumu olarak açıklanabilir. Bağlandığı figürleri kaybetme, onlara zarar gelebilir düşünceleri oldukça sık rastlanan düşüncelerdir. Çocukluk dönemlerinde okula gitmekte zorlanma görülür. Ayrılma durumlarında ya da bu düşüncenin aktifleştiği durumlarda fiziksel belirtiler görülür.

Özgül Fobi

Daha çok spesifik bir nesneye ya da duruma karşı hissedilen anlamsız ısrarcı korku durumu. Bu durumun tanısı için en az 6 ay süregelmesi gerekmektedir. Özgül fobiye örnek vermek gerekirse; yılan fobisi, kan verme korkusu, boğulma korkusu, yüksek ses korkusu, uçak korkusu…

Yaygın Anksiyete Bozukluğu Nedir?

Yaygın Anksiyete Bozukluğu spesifik bir nesne ya da durumla ilişkili olmayan birçok olay hakkında duyulan endişe ve korku hali. Kişinin günlük aktivitelerini engelleyecek seviyede uzun sürebilir. İş ile ilgili sorumluluklar, kendi ya da aile bireylerinin sağlığı, günlük yaşantı ve ev işleri gibi konular genel odak konularıdır. Bu kişiler her durumun en kötüsünü düşünme eğilimini gösterirler. Çevrelerinde ‘aşırı evhamlı’ olarak tanınabilirler.  Bu süreç yavaş yavaş ya da aniden gelişebilir. Tanı koyabilmek için bu durumun en az 6 ay süregelmesi gerekmektedir. ‘ya gerçekleşirse’ düşüncesi oldukça sık görülür.  Bu kişilerde mükemmellik ön plandadır. Genelde mükemmeliyetçi ebeveyn tarafından yetiştirilen çocuklarda daha sık görülür. Sık sık onaylanma ihtiyacı duyarlar. Yaygın Anksiyete Bozukluğunu bazı kaynaklarda ‘Genelleştirilmiş Kaygı Bozukluğu’ olarak da görebiliriz.  bknz: kaygı bozukluğu ilaçları

Yaygın Anksiyete Bozkuluğu Neden Oluşur?

• Stres Yaygın Anksiyete Bozukluğu için oldukça önemli bir yere sahiptir. 
• Beyin kimyasallarında bozulma
• Kalıtsal etkenler
• Çocukluk travmaları
• Kronik hastalıklar
• Mental çökkünlük

Yaygın Anksiyete Bozukluğu Belirtileri

• Sürekli hale gelmiş endişe ve bunalma hisse
• Her şeyi kaygı verici olay olarak algılama
• Belirsizliklerden kaçınma
• Odaklanma güçlüğü
• Ardında bırakamama
• Akışa uyum sağlayamama
• Yorgunluk
• Uyku problemleri
• Kas ağrıları
• Bağırsak sorunları
• Titreme
• Terleme
• Huzursuzluk

Yaygın Anksiyete Bozukluğu DSM V Kriterleri

A. En az altı aylık bir sürenin çoğu gününde, birtakım olaylar ya da etkinliklerle (işte ya da okulda başarı gösterebilme gibi) ilgili olarak, aşırı bir kaygı ve kuruntu (kaygılı beklenti) vardır.

B. Kişi, kuruntularını denetim altına almakta güçlük çeker.

C. Bu kaygı ve kuruntuya, aşağıdaki altı belirtiden üçü (ya da daha çoğu) eşlik eder (en azından kimi belirtiler son altı ayın çoğu gününde bulunmuş­ tur):

Not: Çocuklarda yalnızca bir maddenin olması yeterlidir.

• Dinginleşememe (huzursuzluk) ya da gergin ya da sürekli diken üzerinde olma.
• Kolay yorulma.
• Odaklanmakta güçlük çekme ya da zihnin boşalması.
• Kolay kızma.
• Kas gerginliği.
• Uyku bozukluğu

D. Kaygı, kuruntu ya da bedensel belirtiler, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanların­ da işlevsellikte düşmeye neden olur.

E. Bu bozukluk, bir maddenin (örn. kötüye kullanılabilen bir madde, bir ilaç) ya da başka bir sağlık durumunun (örn. hipertiroidi) fizyolojiyle ilgili etkilerine bağlanamaz.

F. Bu bozukluk, başka bir ruhsal bozuklukla daha iyi açıklanamaz (örn. panik bozukluğunda panik atakları olacağına ilişkin kaygı ya da kuruntu, toplumsal kaygı bozukluğunda [sosyal fobi] olumsuz değerlendirilme, takıntı zorlantı bozukluğunda bulaşma ya da diğer takıntılar, ayrılma kaygısı bozukluğunda bağlandığı kişilerden ayrılma, örselenme sonrası gerginlik bozukluğunda örseleyici olayların anımsatıcıları, anoreksiya nervozada kilo alma, bedensel belirti bozukluğunda bedensel yakınmalar, beden algısı bozukluğunda algılanan görünüm kusurları, hastalık kaygısı bozukluğunda önemli bir hastalığı olma ya da şizofreni ya da sanrılı bozuklukta sanrısal inançların içeriği).

Yaygın Anksiyete Tedavi Yöntemleri

Psikoterapi: bir çok anksiyete türünde kullanıldığı gibi yaygın anksiyete bozukluğunda da Bilişsel Davranışçı Terapi yöntemi oldukça yaygın kullanılan bir yöntemdir. Bilişsel Davranışçı Terapi yöntemi ile  kişinin atak sırasında neler yapabileceği, nasıl başa çıkacağı, atakların nasıl önleneceği konusu çalışılır. bu yöntem sayesinde kişi ataklardan tamamen kurtulabilir.

İlaç Tedavisi: Daha çok SSRI, SNRI ve BENZODİAZEPİN türü ilaçlar kullanılmaktadır. İlaçlardaki dozaj ayarları ve kullanım süreleri kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. 

Yazar: Nisanur Bayraktar

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.