Şizofreni Nedir?

Şizofreni; kişinin, gerçeklik algısının bozulması sonucunda duygu, düşünce ve davranışlarda anormalliklerle ortaya çıkan psikiyatrik bir rahatsızlıktır.

Bozulmuş bir algılama süreci, kişinin işlevselliğini de oldukça etkilemektedir Sıklıkla, genç yaşlarda başlayan bu rahatsızlık en çok 15-40 yaş aralığında görülmektedir. Başlangıç yaşı olarak ise çoğunlukla 18-25 yaşları arasında yoğunluk görülmektedir.

Eğer siz de şizofreni yaşadığınızı düşünüyorsanız destek almak için yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Şizofreni, yavaş ve sessiz bir şekilde fark edilmeden başlayabildiği gibi, kısa bir süre içerisinde akut olarak da başlayabilmektedir.

Şizofreni Belirtileri

Varsanı (Halüsinasyon)

Halüsinasyonlar, kişinin algılama sürecindeki çarpıtmalardır. Olmayan sesleri duyma, olmayan şeyleri görme, hissetme gibi örnekleri vardır. Varsanıların, işitme, görme, koku ve tat gibi birden fazla çeşidi olsa da şizofrenide, en sık karşılaşılan türü işitseldir. 

Sanrı (Hezeyan)

Sanrılar, kişinin gerçekdışı olan inançlarıdır. Bu inançların doğru olmadığı ispat edilmiş olmasına rağmen kişi katı bir şekilde inanmaya devam eder. Şizofrenide sık karşılaşılan sanrılar; gözetlendiğini düşünme, takip edildiğini düşünme, zarar göreceğini düşünme ve çok önemli(özel) biri olduğunu düşünme gibi örnekleri vardır.

Davranış Bozuklukları

Davranış bozuklukları olarak, sosyal ortamlara uygun olmayan tuhaf ve kaba davranışlar görülmektedir. Bu davranışların anormal olduğu değerlendirilirken davranışın sıklığı, yapıldığı ortam ve kültür de dikkate alınarak değerlendirilmelidir.

Düzensiz Motor Hareketler

Şizofrenide motor hareketler, genellikle katatoni ile kendini göstermektedir. Kişi, uyaranlara cevap veremez, donukluk görülür. Bazen de hızlı ve kontrolsüz artmış bir tepki görülebilir. 

Duygu Durumunda Bozukluklar

Şizofrenide genellikle duygusal donukluk, küntlük olarak görülmektedir. Bunun yanında, duygulanımda inişli çıkışlı dalgalanmalar da görülebilmektedir.

Sosyal Uyumsuzluk 

Şizofrenide, kişi genellikle yalnız zaman geçirmek ister. İçe çekilme ve sosyal ortama adapte olamama sıklıkla gözlemlenen bir durumdur.

Fizyolojik Sorunlar

Uyku düzeninin bozulması, aşırı yeme ya da az yeme, cinsel isteğin azalması da ya da aşırı artması şeklinde görülmektedir.

İşlevsellikte Bozulma

Şizofrenide, sosyal davranışlar genellikle yitirilmiştir. Bazı kişiler işlerini aksatırlar; çalışamazlar, bazı kişiler kendi kişisel temizliğini bile yapamayabilirler.

Şizofreni Nedenleri

Şizofreninin kesin bir nedeni belli olmamakla birlikte genetik faktörlerden etkilendiği bilinmektedir.

Şizofreni ile ilgili yapılan çoğu araştırmada şizofreninin beyin kimyasındaki bazı değişikliklerden kaynaklı ortaya çıktığı bulunmuştur.

Ailesinde bu rahatsızlığa sahip olan kişilerin de bu rahatsızlığa sahip olma riski yüksektir. Ancak genetiğin yanında çevresel faktörler de rahatsızlığın ortaya çıkışında etkilidir.

Çevresel faktörler arasında; kişinin yaşadığı travmalar, doğum sırası ya da öncesinde yaşanan komplikasyonlar olabilmektedir.

Şizofreni Tanısı

Şizofreni tanısında, belirtilerin 6 ay süreyle devam etmesi önemli olmakla birlikte bu belirtilerin herhangi bir maddeden kaynaklı ortaya çıkmaması da önemli ve dikkat edilmesi gereken bir durumdur.

Tanının kesinleştirilmesinde değerlendirmeler, kan testleri, fiziksel muayene ve görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Tanım netleştikten sonra da ona uygun bir tedavi yöntemi belirlenir ve sürece devam edilir.

Şizofreni Tedavisi

Şizofreni, yaşam boyu süren bir rahatsızlıktır. Bu yüzden tedavisi de yaşam boyu ilaç kullanımını gerektirir. Tamamen düzelen bir rahatsızlık olmasa da kullanılan tedavi yöntemleri ile kişinin hayata daha iyi adapte olabilmesi ve işlevselliğini koruyabilmesi sağlanmaktadır.

İlk olarak tedavide uzman hekimler eşliğinde ilaç tedavisine başlanmaktadır. Şizofreni tedavisinde kullanılan ilaçlar sıklıkla antipsikotik ilaçlardır. İlaç tedavisine ek olarak psikoterapi, aile terapisi uygulanması da tedavi süreci için önemlidir. Bu kombine tedaviye yanıt vermeyen kişilerde ve hastalığı ağırlaşmış katatonik düzeye gelmiş kişilere Elektrokonvulsif tedavi (EKT) de uygulanabilmektedir.

EKT, beyne verilen elektriksel uyarım ile hastaya nöbet geçirilerek uygulanan bir tedavi yöntemidir. Detaylı bilgi için: 

https://www.uspsikiyatri.com.tr/Eriskin_Psikiyatrisi/Elektrosok_Tedavisi-EKT/

Özetle

Şizofreni, algısal sürecin bozulduğu, kişinin gerçek olanla olmayanı ayırt edemediği psikiyatrik bir bozukluktur.

Belirtileri kabaca; pozitif ve negatif olarak iki başlık altında toplanabilir.

Pozitif belirtiler; varsanı, sanrılar gibi belirtilerken, negatif belirtiler ise; sosyal geri çekilme, düşük motivasyon, hareketlerde yavaşlama, duygulanımda dengesizlik ve donukluk(apati) gibi belirtileri içerir. Rahatsızlığın ortaya çıkışında çoğunlukla beyin kimyasının önemli bir rolü olsa da genetik ve çevresel faktörlerin birbirini etkilemesiyle ortaya çıkar. Tedavisinde öncelikle antipsikotik ilaçlar ve sonra da ona ek olarak psikoterapiler kullanılır. 

Ağır şizofreni vakalarında EKT uygulaması da kullanılmaktadır. Şizofreni ile ilgili en önemli durum aslında stigma kavramıdır. Stigma, damgalamadır. Toplumda şizofreni gibi psikiyatrik hastalıkları kötü görerek insanları bunlar üzerinden damgalama, dışlama ön plandadır. Bu damgalama, rahatsızlığı olan kişilerin belirtilerini olumsuz yönde daha çok etkilemektedir. Bu yüzden tedavide de damgalama konusuna dikkat edilmelidir.

Günümüz insanlarına ve gelecek nesillerimize şizofreni ile ilgili farkındalık kazandırmak ve kalıp yargıları kırarak stigmaya engel olmak hepimizin görevi olmalıdır.

KAYNAKÇA

https://www.iremyalugulubil.com/tr/article/desc/46568/sizofreni.html

https://www.medicalpark.com.tr/sizofren/hg-2126

                                                                                                                        Ezgi Adıyaman

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.