Madde Bağımlılığı

Madde Bağımlılığı Nedir?

Madde Bağımlılığı Nedir? Kelimesinin sağlık bakanlığınca açıklamasına bakacak olursak; bir maddenin ruhsal, fiziksel ya da sosyal sorunlara yol açmasına rağmen, alımına devam edilmesi, bırakma isteğine karşılık bırakılamaması ve maddeyi alma isteğinin durdurulamamasıdır. Fakat bağımlılığa tek bir tanım sığdırmak doğru değildir. Çünkü bağımlılık birçok farklı teori ve alanda yeniden şekillenmektedir. Örneğin bağımlılığın biyolojik, davranışsal ve sosyal faktörleri bağımlılık kavramına yeni boyutlar kazandırmaktadır. 

  Bağımlılık genellikle sadece alkol, uyuşturucu madde, sigara gibi halk arasında da kullanımına tanıklık edilen maddelere olur gibi gelse de birey bir objeye, bir olguya, bir davranışa veya bir insana bağımlı hale gelebilir. Yani çeşitleri oldukça fazladır ve dikkat edilmelidir.

Eğer siz de madde bağımlılığı yaşadığınızı düşünüyorsanız destek almak için yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Çeşitleri Nelerdir?

  Aslında yukarıda da bahsetmiş olduğumuz gibi bağımlılığın bir sürü çeşidi vardır. Bunları biraz daha açıp örneklendirecek olursak, sigara, alkol, uyuşturucu madde, bilgisayar, telefon, televizyon, anne bağımlılığı, aşk bağımlılığı gibi bir sürü çeşit sayabiliriz. Bunların her biri bağımlılığın başka bir faktörüne örnektir.

Madde Bağımlılığı Nedir?

  Bağımlılık tanımı olarak bir maddeye, bir olguya, bir insana veya bir objeye bağımlı olmak demiştik. Günlük yaşam içerisinde sürekli olarak bağımlılık kurduğu şeye ihtiyaç duyan kişiye ise bağımlı diyoruz. Bu ihtiyaç hem fizyolojik hem de psikolojik olarak karşımıza çıkar ve bağımlı olarak tabir ettiğimiz kişiler tarafından engellenmesi çok zor olur. Bazen engellenmesi imkânsız hale bile gelebilir. Örneğin alkol bağımlılığı üzerinden örnek verecek olursak; kişinin her gün yaşadığı ihtiyaç hissi geldiği zaman o an içerisinde alkol tüketmesi gerekir. Bu öylesine bir can çekmesi anı değildir. Aksine alkolsüz o an yaptığı şeylere odaklanamaz, yoksunluk hissi yaşamaya başlayabilir. Günlük hayat çekilemez ve sürdürülemez bir hal alabilir. Kısaca günlük hayatındaki yapması gereken şeylerde bir aksama olmaya başlar. Bu kişinin sosyal hayatını, ekonomik hayatını bir çok yönden etkilemektedir.

Nasıl Oluşur?

  Bağımlılık durup dururken bir anda oluşmaz. Mutlaka tetikleyici bir sebep vardır. Aslında kısaca bağımlılık için kişinin yaşadığı olaylara karşı bir savunma mekanizması oluşturması diyebiliriz. Bir diğer değişle kişinin anksiyete yaşanmasına karşı kendi kendisi ile girdiği iç çatışmayı bastırma yöntemi de diyebiliriz. 

  Kişinin yaşadığı olaylar, aile yapısı, toplum yapısı, bulunduğu kültürün yapısı, çevresinin nasıl şekillendiği, içinde bulunduğu ruh hali, genetik yatkınlık durumu, bağımlı olduğu her ne ise ona ulaşabilirlik seviyesi, yaşadığı travmatik olayların hepsi kişinin bir bağımlı haline gelmesinde etken olabilir.

  Fakat bir kişiye durduk yere bağımlı da diyemeyiz. Yukarıda verdiğimiz alkol örneğinden devam edersek bir kişi bir iki kere alkol aldı diye bağımlı olmaz. Bağımlılık bir süreç gerektirir; ilk olarak deneme ile başlar, daha sonra sosyal kullanım oluşur ve bu yerini kötüye kullanıma bırakır ve son aşama olan bağımlılık oluşmuş olur. Kişi bazen bağımlılık sürecine girdiğini fark etmeyebilir. Deneme aşamasında her şey kontrolü altında sanabilir fakat deneme süresi farkına varılmadan sosyal kullanım sürecine geçiş yapmış olabilir.

Neler Yapılması Gerekir?

  İlk olarak bağımlılık ve tutumlardan bahsetmek istiyorum. Bağımlılık tanısı konmuş kişilere nasıl   yaklaşmalıyız; ilk olarak karşımızdaki kişiyi anladığımızı ve onu yargılamadığımızı bağımlı olan kişiye hissettirmemiz gerekir. Onlara acımamız veya onları suçlamamız onları bağımlılıklarında daha derin bir yere itebilmektedir. Aynı zamanda onlara karşı katı ve öğüt verici bir tutum sergilemekte bir fayda etmeyecektir. Dolayısıyla seçtiğimiz kelimler ve davranışlar çok önemlidir. Onları anlamaya çalıştığımızı ve dinlediğimizi göstermeliyiz. Fakat bu demek değildir ki her davranışlarına tamam sorun yok diyelim. Bağımlı kişilerin yaptığı davranışlara karşı tavrımızı belli etmeliyiz. Onları affedebiliriz fakat davranışlarını onaylamamız ya da yaptıklarına hak vermemiz onların bağımlılıklarından kurtulmalarına bir etki etmeyecektir. Aksine bağımlılıklarına daha çok bağlanabilirler. Dolayısıyla davranışlarını yanlış bulduğumuzu belli etmek önemlidir. 

  Bağımlı olan kişilerin destek alması gerekmektedir. Direkt bağımlılık konusu üzerine odaklanan yerlerden destek alınabilir. 

  İlk olarak bağımlı diye nitelendirilen kişi ile psikiyatrik bir görüşme yapılır ve bu görüşmenin sonucunda bir psikolojik ve nöropsikolojik test uygulanır. Bu testler kişinin bağımlılık boyutunu öğrenmek için gerekli ve önemlidir. Daha sonra netleşen sonuçlara göre psikososyal bir değerlendirme yapılır. Bu değerlendirmenin sonucu tedavi yönteminin belirlenmesi için gereklidir. Tedavi ayakta veya yatılı şekilde ilerleyebilir. Tabi bu sürece gelene kadar ciddi bir süreçten geçilir. Öncelikle kişinin tam olarak bağımlılık hikayesi bilinmelidir.Tanı ve eştanılara bakmak gerekir. Kişinin verilen tedavi yöntemine ne kadar uygun olup olmadığı kararlaştırılır. Önerilen tedavinin riskleri ve etkileri masaya yatırılır. Bazen tedavi yöntemi tek bir tedavi yöntemi ile ilerlemeyebilir bunlarla ilgili konsültasyon istenmelidir. Kişinin fiziksel muayenesi ve mental durum muayenesi yapılmalıdır. Gereken testlerin hepsinin uygulanması gerekmektedir. Tek başına bir metot etkili olmayacaktır. Her şey en ince ayrıntısına kadar öğrenilmelidir. Gerekli alanlar bir arada çalışmalıdır.

  Eğer kendinizde veya çevrenizde bağımlılık problemi yaşayan birileri varsa Dünya Danışmanlık Merkezinde bulunan uzmanlarımıza başvurup psikolojik destek alabilirsiniz. 

ŞEFİKA UYGUN

KAYNAKÇA

https://alo191.saglik.gov.tr/TR-21183/bagimlilik-nedir.html

https://www.adnancoban.com.tr/bagimlilik-nedir

https://npistanbul.com/amatem/bagimlilik-nedir

https://www.iremyalugulubil.com/tr/article/desc/46570/bagimlilik-nedir-ve-nelere-b.html

https://npistanbul.com/amatem/bagimlilik-tedavisi

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.