Anterograd Amnezi Nedir?

Amnezi, farklı çeşitlerde meydana gelen bir tür hafıza kaybıdır. Basit hatırlama güçlükleri yaşlılıkla beraber ortaya çıkıyorsa bu durum yaşlanma sürecinin normal bir belirtisi olarak sayılabilir fakat ciddi hafıza kaybı ve yeni anı oluşturmada güçlük gibi semptomlar amnezi belirtisi olarak görülür.

Amnezinin türleri nelerdir?

Amnezinin farklı türleri bulunur. İki ana amnezi türü vardır. Retrograd amnezi ve anterograd amnezi. Retrograd amnezi, geçmişe dönük bilgilerin kaybolmasıdır. Anterograd amnezi ise yeni anıların oluşturulmasındaki ve bilgilerin hatırlanmasında güçlüklerdir. Diğer amnezi türleri kafa karışıklığı ve gerginlik ile kendini gösteren geçici global amnezi ve kişilerin hayatlarının ilk 3-5 yıl arasını hatırlayamadıklarını ifade eden çocukluk amnezisidir. Buna ek olarak psikolojik bir durum olan disosiyatif füg’de (kişinin aniden geçmişini ve önemli kimlik bilgilerini unutması.) de hafıza kaybı görülür.

Anterograd Amnezi Nedir?

Anterograd amnezi, kişinin yeni bilgiler öğrenme ve bu bilgileri hafızasında tutma yeteneğini kaybettiği bir hafıza bozukluğudur. Geçmiş olaylar çoğunlukla hatırlanabilir fakat yeni olaylar, konuşmalar, deneyimler ve yeni tanışılan kişiler beyinde kalıcı olara depolanamaz.

Anterograd Amnezinin Belirtileri

1. Yeni bilgileri hatırlamada güçlük: Günlük olaylar, yeni isimler, konuşmalar kısa süreli hafızada kalabilir ancak uzun süreli hafızaya geçmez. Kişi, bu olayların üzerinden birkaç saat geçtikten sonra bile hatırlamakta zorluk çeker.
2. Sürekli olarak aynı soruları sorma: Kişi aynı bilgiyi tekrar tekrar sorabilir çünkü yeni öğrendiklerini unuturlar.
3. Yön bulma zorlukları: Anterograd amnezi, özellikle kişinin yeni bir ortamda yön bulmakta zorlanmasına neden olabilir. Yeni yerlerde sıkça kaybolma veya yolları hatırlayamama gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
4. Uzun vadeli hafızanın korunması: Geçmişteki önemli olaylar, çocukluk anıları veya eski bilgiler genellikle etkilenmez ancak bu amnezinin ne kadar şiddetli olduğunu bağlıdır.
5. Yapılanları hemen unutma: Kişi bir aktivite yaptıktan hemen sonra o aktiviteyi yaptığını unutabilir. Örneğin, bir kitap okuduktan birkaç dakika sonra ne okuduğunu hatırlamayabilir.

Anterograd Amnezinin Nedenleri?

1. Beyin travması: Beyne alınan darbe, hipokampüs veya çevresindeki bölgeleri etkileyerek hafıza işlemlerini bozabilir. Bu travma kazalar, düşmeler veya şiddetli çarpışmalar sonucu olabilir.
2. Beyin tümörleri: Beyinde gelişen tümörler, hafızayı yöneten bölgeleri baskılayarak anterograd amneziye yol açabilir.
3. Enfeksiyonlar: Beyin dokusuna saldıran enfeksiyonlar hafıza ile ilgili sinir hücrelerini hasara uğratabilir.
4. Alkol bağımlılığı (Korsakoff Sendromu): Kronik alkolizm, tiamin eksikliğine yol açarak beyin fonksiyonlarını bozabilir. Bu durum, anterograd amnezinin yaygın nedenlerinden biri olan Korsakoff sendromuna neden olabilir.
5. İnme (Felç): Beyne giden kan akışının kesilmesi veya azalması, beyindeki hafıza işlemleriyle ilgili bölgeleri hasar görmesine neden olabilir.
6. Nörodejeneratif hastalıklar: Alzheimer hastalığı gibi hastalıklar, beyin hücrelerinin zamanla bozulmasına ve hafıza sorunlarına yol açabilir.
7. Beyin ameliyatları: Hipokampüs gibi bellekle ilgili beyin bölgelerine yapılan cerrah müdahaleler, anterograd amnezi riskini artırabilir.
8. Uyuşturucu ve ilaç kullanımı: Uyuşturucular ve anestezik maddeler, beyindeki bellek merkezlerini geçici veya kalıcı olarak etkileyebilir.

Eğer siz de Amnezi konusunda destek almak isterseniz yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Anterograd amnezinin tedavi yöntemleri nelerdir?

1. Bilişsel rehabilitasyon: Bellek yetilerini geliştirmek ve kişinin günlük yaşantısını daha bağımsız bir şekilde sürdürebilmesi için bilişsel danışmanlıklar uygulanır. Hafıza
   destekleme teknikleri, bilgisayar destekli egzersizler veya hatırlatıcı araçlar kullanılabilir.
2. İlaç tedavisi: Anterograd amnezi, altta yatan bir nörolojik hastalık nedeniyle oluşuyorsa, bu hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçlar hafızayı güçlendirebilir. Örneğin, alzheimer hastalarında kullanılan ilaçlar, hafıza kaybının ilerlemesini yavaşlatabilir.
3. Fiziksel ve duygusal destek: Kişinin anılarını kaybetmesi, psikolojik olarak zorlu bir süreçtir. Danışmanlık ve destek grupları, kişinin bu sürece adapte olmasına yardımcı olabilir.
4. Tiroid veya vitamin desteği: Alkol bağımlılığına bağlı olarak gelişen amnezilerde tiamin (B1 vitamini) eksikliğini giderici tedaviler uygulanabilir. Ayrıca vitamin ve mineral eksikleri varsa bunlar da tamamlanır.
5. Hafıza yardımcıları: Not defterleri, telefon hatırlarıcıları veya dijital hafıza yardımcıları gibi araçlar, kişilerin hafıza sorunlarını yönetmelerine yardımcı olabilir.

Anterograd amneziden nasıl korunuruz?

1. Beyin sağlığını korumak: Kafa travmalarından kaçınmak için kask takmak, araba kullanırken emniyet kemeri kullanmak gibi önlemler almak önemlidir.
2. Alkol ve madde bağımlılığından kaçınmak: Özellikle aşırı alkol tüketiminden kaçınmak, beyin sağlığını korumanın önemli bir yoludur.
3. Sağlıklı beslenme: B vitaminleri açısından zengin gıdalar tüketmek, sinir hücrelerinin sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir.
4. Düzenli egzersiz: Düzenli fiziksel egzersiz, beyin sağlığını destekler ve hafıza fonksiyonlarını korumaya yardımcı olabilir.
5. Enfeksiyonlardan korunma: Beyni etkileyebilecek viral ve bakteriyel enfeksiyonlardan korunmak için aşılar yaptırmak ve hijyen önlemlerine dikkat etmek önemlidir.
6. Düzenli doktor kontrolleri: Beyin tümörleri, enfeksiyonlar veya nörodejeneratif hastalıkların erken teşhisi, hafıza bozukluklarının önlenmesine yardımcı olabilir.
7. Stres yönetimi: Yüksek stres seviyeleri beyin sağlığını olumsuz etkileyebilir. Stresi azaltmak için meditasyon, yoga gibi gevşeme teknikleri uygulamak faydalı olabilir.

Anterograd Amnezinin İlgili Beyin Bölgeleri Nelerdir? Anterograd amnezi, beynin belirli bölgelerinin hasarlanması sonucu ortaya çıkar. Beynin hafızayla ilgili bölgelerinin işlevleri karmaşık şekilde birbirine bağlıdır. Anterograd amnezide kritik rol oynayan beyin bölgeleri şunlardır;

1. Hipokampüs: Hipokampüs, yeni bilgilerin işlenmesi ve uzun süreli hafızaya dönüştürülmesi için hayati bir rol oynayan temel yapıdır. Anterograd amnezide en çok etkilenen beyin bölgesidir. Konsolidasyon (kısa süreli hafızadaki bilgilerin uzun süreli hafızaya aktarılması) süreci zarar görür bu yüzden yeni bilgiler depolanamaz. Aynı zamanda mekansal hafızada da sorun görülür. Hipokampüs, çevresel bilgilerin ve yön bulma yeteneğinin düzenlenmesinde de büyük rol oynar. Bu yüzden anterograd amnezi yaşayan bireyler yön bulmada zorluk yaşayabilirler.
2. Medial Temporal Lob: Hipokampüs bu bölgede yer alır, bu bölge anılar ve bilgilerin depolanması için merkezi bir role sahiptir. Medial temporal lob özellikle kişisel deneyimlere dayalı hafıza olan episodik hafızada etkilir. Bu bölge hasar gördüğünde kişi yeni olayları hatırlama yeteneğini kaybeder. Medial temporal lob ve hipokampüs diğer beyin bölgeleri arasında önemli bağlantılar kurar. Anterograd amnezide bu bağlantıların bozulması, yeni bilgilerin diğer hafıza depolama bölgelerine aktarılmasını engeller.
3. Prefrontal Korteks: Prefrontal korteks, özellikle hafızayla ilgili süreçlerde bilginin organizasyonu ve yönetilmesinden sorumludur. Prefrontal korteks, çalışma hafızası olarak bilinen kısa süreli bilginin işlenmesinde kritik bir işleve sahiptir. Çalışma hafızası, dikkat gerektiren görevlerde bilgiyi geçici olarak tutar. Aynı zamanda bilginin hipokampüse gönderilmesi için de gerekli süreçleri yönetir. Prefrontal korteks, bilgileri organize eder ve gelecekte kullanmak üzere önemli bilgilerin seçilmesini sağlar. Bu yapı bozulduğunda kişi olayları veya bilgileri hatırlamak için gerekli stratejik süreçleri yürütemez.
4. Dorsolateral Prefrontal Korteks: Özellikle anılarla ilgili stratejik işlemlerde önemli rol oynar. Bu bölgenin hasar görmesi, kişinin yeni bilgileri işlemesini ve hafızada tutmasını engelleyebilir. Dorsolateral prefrontal korteks, bilinçli hatırlama ve bellek hatırlatma süreçlerinde önemli rol oynar. Bu bölge hasar gördüğünde kişi bilgiyi öğrenir gibi görünse de daha sonrasında bu bilgiyi hatırlamakta zorlanabilir.
5. Bazal Gangliyonlar: Bazal gangliyonlar motor hareketler ve öğrenme ile ilişki olsa da, aynı zamanda motor becerilerin ve alışkanlıkların öğrenilmesinde de kritik rol oynar. Prosedürel hafıza alışkanlıklar ve motor beceriler gibi otomatik olarak yapılan öğrenmeleri içerir. Bazal gangliyonlar bu süreçte rol oynar ve genelde anterograd amneziden etkilenmezler. Yani anterograd amnezi yaşayan kişiler yeni motor becerileri öğrenebilirler (müzik aleti çalmayı öğrenmek gibi) ancak bu öğrenme sürecini bilinçli olarak hatırlamayabilirler.
6. Talamus: Talamus, duysal bilgileri işlemleyerek bunları beynin farklı bölgelerine iletir. Anılarla ilgili bilgilerin işlenip uzun süreli hafızaya iletilmesinde rol oynar. Hasar gören talamus, bilgilerin düzgün şekilde iletilmesini engelleyebilir.
7. Parietal lob: Parietal lob, dikkat ve mekansal işlemeyle ilgilidir. Bilgiyi organize eder ve bu bilgilerin belleğe işlenmesine yardımcı olur. Parietal lob, dikkati bir görev üzerine yoğunlaştırmak ve bu bilginin hafızaya taşınması sürecinde rol oynar. Hasar görmesi, kişinin bilgileri anlamlı bir şekilde organize edememesine ve dolayısıyla hafızada tutamamasına neden olabilir.
8. Mamiller Cisimler: Mamiller cisimler, hafıza devrelerinde önemli bir role sahiptir. Özellikle korsakoff sendromunda bu yapıların hasar gördüğü bilinmektedir. Anterograd amnezide mamiller cisimlerin hasarı, hafıza devrelerinin düzgün çalışmamasına yol açar ve yeni bilgilerin kalıcı hafızaya işlenmesini zorlaştırır.

Yazar: Hülya Okur

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Klinik Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Danışmanlık.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.