Depremzede

Deprem yeryüzünün şiddetle sarsılmasıyla meydana gelen bir doğal afettir. Şehirleri, evleri yerle bir olacak hale getirir. Yerle bir olmayla enkazlar oluşur, depremzede olan insanlar enkaz altında kalır bazıları ölür. Bu yıkılmalar insan psikolojisinde de bazı yıkımlar yaşatabilir. 

Depremin etkileri her açıdan olabilir; ekonomik, sosyal, fiziksel, psikolojik. Birçok açıdan kayıplar olabilir. Sevdiği bir insan kaybı, uzuv kaybı, mal kaybı gibi olabilir. Deprem felaketine maruz kalan bazı insanlarda fiziksel yaralanmalar olmasa bile duygusal sorunlar olabilir. Doğal afetlere herkes farklı bir şekilde tepki gösterir. Bu tür tepkiler normaldir. 

Deprem sadece deprem bölgesinde etkilenen bireyleri değil diğer insanları da kapsar. Medyadan deprem haberleri gören insanları, akrabası o şehirde olan insanlar veya oraya yardıma giden, orada çalışan insanları da etki altına alır. 

Eğer siz de Travma konusunda destek almak istiyorsanız yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Deprem sırasında

Depremin olduğu sırada orada yakalanan depremzede büyük bir şokla ne olduğunu hemen anlamazlar. Şok hali deprem sırasında devam eder çünkü bu beynimizin bir savunma mekanizmasıdır. Bu sırada insanlar her şeyi yapabilecek duruma geliyor. Korunaklı bir yerde sabit kalmamız gerekirken bazı insanlar yüksek katlardan atlayabiliyorlar,  merdivenlere veya asansörlere koşabiliyor. Bunların olması gayet normaldir fakat sağlıksızdır. O an ki şok hali daha sakin, korunaklı ve sabit bir yerde atılmalıdır. Şok etkisi depremden sonra da devam edebilen bir tepkidir. 

Deprem sonrasında

Depremin hemen ardından kişi kendini korkmuş, tepki veremeyen, bir şey hissedemeyen, nerde olduğunu anlamayan bir hale gelebilir. Deprem sırasında olan ölüm korkusu ve çaresizlikle bunlar hissedilir. Deprem sonrası genellikle verilen ve normal olan bazı tepkiler bunlardır;

• Ani duygu iniş-çıkışları
• Korku, üzüntü, endişe, suçluluk, utanç, öfke
• Her an tekrar deprem olabilir diye tetikte olmak
• Uyku, yeme problemleri gelişebilir
• Yaşadıklarını tekrar hatırlama ve gözünün önüne gelme
• Konuşma ihtiyacı veya hiç konuşmama ihtiyacı
• Strese bağlı fiziksel sorunlar

Bu tepkiler herkeste farklı bir şekilde görülür ve hemen depremden sonra olmak zorunda değildir. Bazıları o an güçlü görünüp aylar sonra karamsarlık haline girebilirler. 

Deprem gibi doğal afetler en travmatize edici olaylardandır. Psikolojik rahatsızlıklar açısından bakacak olursak en çok görülen rahatsızlıklar Travma sonrası stres bozukluğu, depresyon ve anksiyetedir. 

Travma sonrası stres bozukluğu:

Yukarıda bahsettiğimiz deprem sonrası belirtiler 1 ve 1 aydan daha fazla sürmesi halinde kişiye travma sonrası stres bozukluğu teşhisi koyulabilir. Ek olarak, kişide deprem anının sürekli gözünde canlanması, rüyalarına girmesi, depremi hatırlatan şeylerden sürekli kaçmak, uyuyamama ve huzursuzluk da görülebilir. 

Depresyon:

Yukarıda bahsettiğimiz maddeler görülmesiyle oluşur. Ayrıca kişide etkinliklere ilgi kaybı, ölüm düşüncesi, hayattan zevk almama gibi etkiler de görülebilir. 

Anksiyete:

Anskiyete de kişi hala tetik halinde olur. Her an tekrar travma edici bir olay yaşanacağını düşünür ve buna göre temkinli davranır. Panik ataklar geçirilebilir ve fobiler oluşabilir. Endişeli bir ruh hali hâkimdir. 

Bu psikolojik rahatsızlıklara ek olarak madde ve alkol bağımlılığı sıkça görülür. Depremzedeler madde ve alkolü bir sığınma ve kaçış yolu olarak gördükleri için rahatlama umuduyla bunları tüketirler. 

Her bireyin vereceği tepkiler farklıdır. Her bireyin farklı bir geçmişi ve şimdisi vardır bu yüzden bazı insanlar travma sonrası psikolojik rahatsızlıklara daha elverişlidir. Ailesinin kaybetmiş bir depremzedeyle ve sadece depremden etkilenen bir depremzede aynı durumda olmayabilir. Ağır kayıplar yaşayan, başka bir psikolojik rahatsızlığa olan, küçük çocukları olan anneler, çocuklar, ergenleri psikolojik açıdan daha riskli grup olarak adlandırabiliriz. 

Depremzedelerle ilgilenmek zor bir süreç olabilir. Bu açıdan çok dikkatli olmalıyız. Geçtikleri dönem çok hassas bir süreç ve ona göre davranılmalıdır. 

Depremden etkilenen kişiyle iletişim

• Anlayışlı olunmalıdır
• Dinleyici olunmalıdır
• Israrcı olunmamalıdır
• ‘Sen kurtuldun’ gibi teselli cümleleri söylenmemelidir
• Günlük yaşam düzenine alışması için yardım edilmelidir
• Gelecek planlarında yardım edilmelidir
• Alkol ve maddeden uzak tutulmalıdır
• Etkinliklere onlarla ilgilenerek depremi hatırlatmamaya çalışılmalıdır. 

Depremden etkilenen kişi

• Çevrenizle konuşmaya ve yaşadıklarını anlatmaya çalışın
• Üzüntünüzü ve duygularınızı bastırmamalısınız
• Gelecek planları yapılabilir
• Medya ve depremle ilgili haberlerden uzaklaşmaya çalışın
• Bedeniniz ve kendinizle ilgilenin. Yoga, meditasyon gibi yollara başvurulabilir
• Şikâyetlerin çoğaldığı ve rahatsızlık duyduğun takdirde bir uzmana başvurabilirsiniz. 

Depremzede çevresinde ki psikolojik yardım ve tedaviler barınma, yemek, giyinme gibi temel ihtiyaçlar edinildikten sonra başlamalıdır. Kişinin vereceği tepkiler 24 saat sonra başlar ve devam eder. Bu zamanlar yas ve travma sürecinde oldukları göz önünde bulundurulmalıdır. Kişiler çevreden de etkileneceği için çok geç tedaviler daha büyük sorunlar ortaya çıkabilir. Psikolojik yardımda devam eden tepki ve semptomların üstesinden gelinmeye çalışılır. Hayatlarını normal düzene döndürmeleri için yardım sağlanır. Bu yardımlarla kişi tekrar bir nevi tekrar hayata döndürülür. 

Yazan: Şevval BİLKİ

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.