Çocuklarda Zorbalık

Çocuklarda zorbalık, bir kişinin özellikle kendinden daha güçsüz ve savunmasız bulduğu bir çocuğa karşı kasıtlı olarak psikolojik veya fiziksel olarak uyguladığı zarar verici davranışlardır.

Zorbalığa maruz kalan çocuk kendini her bakımdan savunmasız hisseder ve genellikle maruz kaldığı şiddete karşı sesini çıkarmaz.

Zorbalığa uğrayan kişide öğrenilmiş çaresizlik oluşur ve mağdur psikolojisi gelişir. Ne yaparsa yapsın zorbanın davranışlarından kurtulamayacağını düşünür ve bu durumdan kurtulmak için gösterdiği birçok başarısız çabanın sonucunda içinde bulunduğu durumu kabul eder.

Eğer siz de çocuklarda zorbalık yaşadığınızı düşünüyorsanız destek almak için yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Mağdur zorbalığa karşı gelmediği süreceyse zorbalığı uygulayan kişi, kurbanının ne yaparsa yapsın ona karşı gelemeyeceğini düşünerek saldırgan davranışlarını sergilemeye devam eder. Bunun sonucundaysa kısır bir döngü oluşur ve kişi kendini bir girdabın içinde hissetmeye başlar.

Çocuklarda zorbalık, okullarda karşılaşılan en büyük problemlerin başında gelmektedir ve evrenseldir.

İlkokul ve lise çağında çocukların büyük bir çoğunluğu akranları tarafından zorbalığa maruz kalmaktadır. (bknz: Akran Zorbalığı)

Araştırmalar, zorbalığın 11 ile 13 yaşları arasında zirve yaptığını ve çocuklar büyüdükçe azaldığını göstermektedir.

Zorbalık; küçük yaşlarda daha çok vurma, itme ve tekmeleme gibi fiziksel saldırıyla kendini gösterirken, yaş arttıkça manipüle etme, dışlama ve kişinin başkalarıyla olan ilişkilerine zarar vermeye yönelik psikolojik saldırı davranışlarıyla kendini göstermektedir.

Çocuklarda Zorbalık Nedenleri

Çocukları zorbalık yapmaya iten birçok neden olabilir.

Bunların başında içsel motivasyon olarak ilgi çekme isteği gelir.

Zorbalık uygulayan çocuk genellikle, sevildiğini hissetmeyen, kendini yalnız hisseden, empatiden yoksun ve ilgi görmeye ihtiyaç duyan çocuktur. Bunun sonucunda kendini gösterebilmek ve üstünlük duygusunu yaşayabilmek için kendine manipüle edebileceği bir kurban seçer.

Seçtiği kurbana diğer akranlarının yanında şiddet uygulayarak, gösterdiği üstünlük davranışıyla akranlarının beğenisini toplayacağını ve ona karşı hayranlık duyacaklarını düşünür. Nitekim amacına da ulaşır ve çevresinde ona itaat eden birkaç akran toplar. Ancak bu çocuğun içinde yaşadığı yalnızlık duygularını değiştirmeye yaramaz.

Zorbalığa Maruz Kalan Çocukların Tipik Özellikleri Nelerdir?

Zorbalığa maruz kalan çocuklar genel olarak akranlarına göre fiziksel açıdan farklılık gösteren çocuklar olurlar. Farklılıklar çocukların ilgisini çeker ve bazı çocuklar farklılıklara tahammül etmede sıkıntı yaşarlar. Bu yüzden de kendilerinden farklı gördüklerini dışlayıp, alay ederek fiziksel veya psikolojik saldırıda bulunurlar.

Genel olarak akranlarına kıyasla çok daha kısa, daha zayıf, narin gözüken veya yaşıtlarından daha önce gelişmiş, iri, çok uzun boylu çocuklar kurban olarak seçilebilir. Zorbalık mağduru çocuklar her zaman dış görünüşü açısından farklı olan çocuklar olmak zorunda da değildir. Sosyoekonomik statüsü daha düşük olan çocuklar da kurban olarak seçmeye meğillidirler.

Çocuğumuzun Zorbalığa Uğradığını Nasıl Anlarız?

Zorbalık, çocuklara büyük ölçüde duygusal zarar verir ve zorbalığın kurbanı olan çocuklarda birçok depresif belirti görülebilir.

Zorbalığa maruz kalan çocuklar birçok bahane üreterek okula gitmek istemeyebilir, karın ve baş ağrısı gibi semptomlar geliştirebilir, iştahında azalma görülebilir, zamanla arkadaşlarından uzaklaşabilir, notları düşmeye başlayabilir ve uyku problemleri yaşayabilir.

Çocuklar zorbalığa maruz kaldıklarında bunu dile getirmek onlar için utanç verici olabilir. Bu yüzden zorbalığa maruz kalan çoğu çocuk kendisini mağdur konumunda görmek istemediği için bu durumu saklamak isteyebilir.

Çocukların zorbalığa maruz kalıp kalmadığını anlamak için, ebeveynlerin çocuklarına ve öğretmenlerine çocuklarının akranlarıyla olan ilişkilerini sorması çok önemlidir.

Çocuklarda Zorbalık Nasıl Önlenebilir?

Çocuğun zorbalığa maruz kaldığı anlaşılırsa, karşılık vermesini teşvik etmek yerine karşı karşıya kaldığı durumla baş edebilmesi için sosyal becerilerin kazandırılması gereklidir.

Zorbalığa maruz kalan çocuk, yetenekleri doğrultusunda kendisini geliştirmesi adına teşvik edilebilir. Yetenekleri doğrultusunda kendisini geliştiren çocuğun özgüveni de yerine geleceğinden sosyal becerileri de artacaktır.

Zorbalar kurbanlarını savunmasız, özgüveni düşük ve kolayca manipüle edebilecekleri kişiler arasından seçtikleri için, sosyal becerileri artmış ve özgüvenli bir çocuğu hedef alma ihtimalleri düşüktür. Aynı zamanda bir zorbayı durdurmanın en etkili yollarından biri çevresindeki kişileri harekete geçirmektir.

Çocukların büyük bir çoğunluğu hayatlarında bir noktada zorbalığa tanık olurlar. Bu yüzden çocukların zorbalığı durdurmada oynayacakları önemli bir role sahip olduklarını öğrenmeleri çok önemlidir.

Kaynaklar

Bullying: Psychology Today. Retrieved from:

https://www.psychologytoday.com/intl/basics/bullying

Gökler, R. (2009). Okullarda Akran Zorbalığı: Uluslararası İnsan  Bilimleri Dergisi. 6:2.

İnan, H. Z. (2005) M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi Sayı 22, Sayfa:161-170

Melisa Mori

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.