Stroop Testi Nedir?

 Bilişsel etkileşimin bir sonucu olan stroop etkisi (seçici dikkat nedir), bir göreve verilen tepki için sürede meydana gelen değişimle birlikte görülmektedir. Otomatik tepkiler düşünme gerektiren tepkilerden daha önce gelir. Buradaki asıl olay zıt uyaranların birbirine çeliştiği durumlarda bilişsel olarak dikkatimizin dağılması ve aynı anda iki benzer ve ters (örneğin yazıyla renklerin yazılı olduğu  ve yazısız renkli kartların bir arada kullanılması) uyarana karşı tepkilerimizin gecikmesidir. Çünkü otomatik olarak okumak rengi tanımlamaktan daha hızlıdır.

  Stroop etkisi klinik alanlarda, fMRI ve beyin görüntüleme çalışmalarında  nöropsikolojik bir test çeşidi olan stroop testlerinini ortaya çıkarmıştır. Depresyon, yeme bozuklukları, dikkatle ilgili bilişsel bozukluklar gibi psikolojinin içinde bulundurduğu pek çok konuyla ilişkili stroop testlerinde bu etkiyi görebilirsiniz.

Eğer siz de stroop testi düşünüyorsanız destek almak için yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

         Kelime -renk versiyonu daha çok yetişkinler için kullanılır.

        Beynimiz renkleri ve yazıları farklı şebekelerle işler. Bu şekilde farklı renkle yazılmış bir rengi söylerken düşünerek ve takılarak tepki veririz. Kısacası zorlanırız. Örüntü tanıma sistemi ile baskın olan sol beynimiz tarafından ilk olarak kelimeler işlenir. Renkleri kelimelerden daha yavaş çözümleriz bu nedenle renkleri fark etmek için ilave çaba sarf etmemiz gerekir. 

        En temel düzeyde sağ-sol beyin testi olarak da kabul edilen stroop testi, sağ-sol beyin çatışmasını göstermek ve hangi tarafı baskın kullandığınızı kontrol etmek amaçlı psikolojiyle alakalı bir çok farklı içerikte kullanılmaktadır. Seçici dikkat nedir? kapasitesi ile ilgili önemli bilgiler vermektedir.

Seçici Dikkat Nedir?

        Beynin ön bölümünde yer alan istemli davranışlarımızda sorumlu olan korteks düşünmeye dayalı davranışlarda daha aktiftir. Bu bölümün hasar alması sonucu otomatik dürtüsel davranışlarımızın  sıklığı artar ve davranışları planlama ve izlemede problemler ortaya çıkar. Örneğin; sabırsızlık, düşüncesizce harekete geçme, yadırganacak davranışlar gibi işlevsel olmayan eylemlerde bulunulur.

Hayvanların tanımlandığı versiyonu daha çok çocuklar için kullanılır.

Duygu içeren stroop testi;

        Stroop testi sırasında dikkatimizi bize verilene odaklarız. Seçici dikkat denilen bu durumda beynimiz parazit etkisi yaratan diğer uyarıcıları görmezden gelirken bizim için önemli olduğunu düşündüğümüz durumlara dikkatimizi daha fazla odaklarız. 

        Nötr ve duygusal içerikli kelimelerden oluşturulan bu testte nötr kelimelere oranla duygusal içerikli kelimelerin okunması için geçen sürede anlamlı bir fark söz konusudur. Özellikle depresif kişilerde bu test yapıldığı zaman duygusal içerikli kelimelerde takıldıkları göze çarpmaktadır. Örneğin “araba” yazan kartı “mutsuzluk” yazan karta göre daha hızlı okumaktadırlar. Duygu içeren kelimeler seçici dikkati aktif hâle getirerek duygusal yönden hassas olan kişinin o kelimelerde duraksayıp yavaşlamasına sebep olmaktadır. (bknz: Duygusal Boşluk)

Stroop Etkisi ile ilgili ortaya çıkan teoriler;

Seçici Dikkat Teorisi : Seçici dikkat teorisi renk tanımanın bir sözcüğü okumaya kıyasla daha fazla dikkat gerektirdiğini öne sürer. Beynin bir rengi tanımaya çalışması, bir sözcüğü çözümlemesinden daha zordur ve daha fazla dikkat gerektirir.

İşleme Hızı Teorisi : Bu teori beynin sözcüğün rengini tanıma becerisinde bir boşluk olduğunu öne sürer. Çünkü beyin sözcükleri renkleri tanıdığından daha hızlı okur.

Paralel İşleme Teorisi : Bu teoriye göre beyin gelen farklı bilgileri farklı yollar ile işler. Okuma gibi bazı yollar diğer yollardan daha gelişmiştir. Bu nedenle okuma daha hızlı gerçekleşir.

Otomatik İşlem : Bu teori Stroop etkisini açıklamada en fazla kullanılan teoridir. Teori renkleri tanımanın otomatik bir işlem olmadığını, buna karşın yazıları okumanın otomatik bir işlem olduğunu savunur. Bu nedenle farklı renklerdeki yazıları okurken renklerin algılanması okumadan uzun sürer.

Stroop Testi Nerede Kullanılır? 

        Özellikle çocuklarda görülen DEHB (dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu), DB (davranım bozuklukları), KGB (karşıt olma karşıt gelme bozuklukları), özgül öğrenme güçlüğü, çocukluk çağı başlangıcı obsesif kompulsif bozukluğu tanısı alanlarda sıkça kullanılır.

Tersine Çevirmek

        Klasik Stroop efektinin bir başka çeşidi, ters Stroop efektidir. Bir işaretleme görevi sırasında ortaya çıkar. Ters bir Stroop görevinde, bireylere ortasında uyumsuz renkli bir kelime olan siyah bir kare olan bir sayfa gösterilir – örneğin, yeşil renkle yazılmış “kırmızı” kelimesi – köşelerinde dört küçük renkli kareler bir kare yeşil, bir kare kırmızı ve kalan iki kare diğer renkler olacaktır. Araştırmalar, bireyin yazılı rengin renk karesini (bu durumda kırmızı) göstermesi istenirse bir gecikme olacağını göstermektedir. Bu nedenle, uyumsuz renklere sahip sözcükler, uygun kareyi göstermeye önemli ölçüde müdahale eder. Bununla birlikte, bazı araştırmalar, amaç kelimenin rengiyle eşleştirmek olduğunda, uyumsuz renkli kelimelerin çok az karıştığını göstermiştir. 

        Toparlayarak devam edersek nöropsikolojik test olan stroop testinin çok fazla kişide etkisi görüldüğünden dolayı psikologlar tarafından sıkça tercih edildiğini söyleyebiliriz. Ek olarak algıda seçicilik, kontrollü ve otomatik düşünce, seçici dikkat kapasitesi, beyinde bilginin nasıl işlendiği gibi pek çok bilişsel süreçler hakkında bilgiler de vermektedir. 

ŞEYMA GÜRBÜZ

Kaynakça

1. Durgin, F (2000). “Ters Stroop Etkisi” . Psikonomik Bülten ve İnceleme . 7 (1): 121–125. doi : 10.3758 / bf03210730 .

2. McMahon, M. “Stroop Etkisi Nedir?” . Erişim tarihi: Kasım 11, 2013. 

3. https://www.jove.com/t/53720?language=Turkish

4. https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Stroop_etkisi

5. https://stringfixer.com/tr/Stroop_effect

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.