Takıntı Nedir?

Takıntı diğer bir adıyla obsesyonlar bireyleri rahatsız eden, tekrarlayan ve zorlayıcı düşünce, duygu, dürtüler olarak bilinmektedir. Takıntı Nedir? Bu durumu yaşayan bireyler bu ısrarcı görüntülerin kendi zihinlerinin bir ürünü olduğunu ve bunların mantıksız, aşırı düşünceler olduğunu kabul ederler. Ancak buna rağmen bu düşünceleri zihinlerinden atmakta zorlanırlar.

Bireyler başka düşünceleri empoze etmeye çalışarak ya da belirli faaliyetleri gerçekleştirerek bu takıntıları görmezden gelmeye veya etkisiz hale getirmeye çalışmaktadırlar. Bireylerin bu takıntılı düşünceleri zihninden uzaklaştırmak için yaptıkları eylemlere ise kompulsiyon denmektedir. Bu eylemler insanların takıntılarına tepki olarak geliştirdikleri davranışlardır.

Takıntı Nedir? Ne Zaman Hastalık Haline Dönüşür?

Her takıntıya hastalık demek doğru değildir. Bireylerin günlük hayatta aşırı olmayan takıntıları bulunabilir. Aynı zamanda kişinin düzenli, tertipli, titizlik gibi kişilik özelliklerine sahip olması kişiye yarar sağlayabilmektedir. Ancak kişilerin takıntıları işlevselliğini bozacak düzeye yani günlük, iş, okul ve sosyal hayatını etkileyecek birtakım sorunlar yaratmaya başlar ve bunlarla beraber zamanını almaya başlıyor ise kişinin tedaviye gereksinimi olduğu söylenebilir. Örneğin bir kişi sürekli olarak ütüyü fişten çekip çekmediğini kontrol ettiği için okul ders saatini kaçırmaya başladıysa veya yaşantısını bu takıntılarının gereklerini yerine getirebilecek şekilde tasarlamaya başladıysa bu kişinin takıntılarının hastalığa dönüştüğünü ve tedavi edilmesi gerektiğini söyleyebiliriz.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?

Takıntı hastalığı nedir? Tıp dilinde obsesif kompulsif bozukluk olarak tanımlanmaktadır. Yaygın olarak ‘’Takıntı Hastalığı’’ adıyla bilinmektedir. Obsesif kompulsif bozuklukta kişilerin tekrarlayan düşüncelere, fikirlere sahip olduğu bir bozukluktur. Kişi bu düşüncelerden kurtulmak için bir şeyler tekrar tekrar yapmak zorunda hissetmektedir. Obsesif kompulsif bozukluğa sahip bireyler için düşünceler ısrarcı ve müdahalecidir. Davranışlar ise katıdır. Obsesif kompulsif bozukluğa sahip bireyler müdahaleci düşüncelerinden kurtulmayıp ya da bu zorlayıcı davranışları durdurmakta güçlük çekerler. Obsesif kompulsif bozukluğa sahip bireyler kendilerini sıkıntıya sokan ve obsesyonlarını ya da kompulsiyonlarını tetikleyen belirli insanlardan, yerlerden kaçınabilirler. Bu durumlardan kaçınmak kişilerin daha fazla zarar verebilmektedir.

Yaygın olarak gösterilen obsesyonlara;

• Mikrop veya bulaşma korkusu
• Cinsel, din veya zarar içeren istenmeyen yasak ya da tabu düşünceler
• Başkalarına veya kendisine karşı agresif düşüncelere sahip olmak
• Her şeyin simetrik veya mükemmel bir düzende olması
• Önemli bir şeyi kaybetme veya elden çıkarma korkusu örnekleri verilebilir.

Bu düşünceleri uzaklaştırmak için yapılan eylemler ise;

• Aşırı temizlik veya el yıkama
• İşleri belirli ve kesin bir şekilde sıralamak ve düzenlemek
• Kilitleri, anahtarı, cihazları, kapıları vb. tekrar tekrar kontrol etmek
• Sürekli olarak onay veya güvence istemek
• Zorunlu sayma gibi kompulsiyonlar örnek olarak verilebilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk Türleri Nelerdir?

Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu:

Bireylerin bedenlerinde veya giysilerinde kir, mikrop, toz gibi etkenler olduğunu düşünmesi ve bu düşüncelerini gidermek için yapmış olduğu davranışlardır.

Örnek olarak, bireyin dışarıdan eve kir geldiğini düşünerek kendi ve diğer aile üyelerinin kıyafetlerini, ayakkabılarını her gün yıkaması, kapı kollarını silmesi verilebilir.

Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu:

En sık görülen bir diğer tür de kuşku ve kontroldür. Burada birey kilit, gaz ve kapı gibi nesnelerin açık olacağından ve fişlerin prizde takılı kalmış olma ihtimalinden dolayı yoğun bir kuşku duyar ve bunu giderebilmek için tekrar tekrar kontrol etme davranışında bulunur.

Örnek olarak bireyin işe gitmeden önce sürekli olarak gazın açık kalmış olabileceğini düşünmesi ve bu sebeple sürekli kontrol etmesi verilebilir.

Bu kuşku ve kontrol yaşamın birçok alanında kendisini gösterebilir. Kişi elinde olmadan başkasına zarar verebileceğini, istemediği sözcükleri söyleyeceğini veya saldırgan davranışlarda bulunabileceğini düşünebilir.

Örnek olarak lohusalık döneminde ve sonrasında annenin bebeğini emzirirken sürekli olarak emzirme sırasında bebeğini boğabileceğini düşünmesi ve uyuyakalıp bebeğine zarar vereceğini düşünmesi ve bunu düşünmeyi kontrol altına alamaması bu yoğun kaygıyla takıntılı düşüncelere sahip olması örnek olarak verilebilir.

Takıntı Nedir? Cinsel İçerikli Obsesyonlar:

OKB’li bireylerde kendilerine, yaşlarına ve toplumlarına uygun olmayan cinsel içerikli obsesyonlar bulunabilir. Zihninden uzaklaştıramadığı tekrar tekrar düşündüğü ve bu düşüncelerin davranışa yansıyabileceği takıntılardır. Takıntı Nedir?

Örnek olarak bireyin karşı cinsteki kişileri sürekli çıplak hayal etmeye çalışması ve bunu durduramaması verilebilir.

Dini İçerikli Obsesyonlar:

Burada bireyler kendi inançlarına tam tersi bir şekilde dini içerikli düşüncelere sahip olması ve bunları engelleyememektedir.

Örnek olarak bireyin sürekli olarak Allah’ın varlığından kuşku duyması gibi inancına ters düşüncelere sahip olmasıdır.

Simetri/Düzen Obsesyon ve Kompulsiyonları:

Takıntı Nedir? Bireylerin düzen ve simetri takıntıları da sık görülmektedir. Kişi tüm yaşantısını bu düzen ve simetriye göre tasarlamaktadır.

Örnek olarak bir kişinin evindeki bazı eşyaları hep aynı yere koyması yerini değiştiren olduğu zaman hemen eski haline çevirmesi ve sürekli olarak bunu kontrol etmesi verilebilir.

Dokunma Kompulsiyonları:

Obsesif kompulsif bozukluğa sahip bazı kişiler bir davranışta bulunmadan önce önemli gördükleri bir eşyaya dokunma gereksinimi hissedebilirler.

Örnek olarak bir kişinin evden çıkmadan önce sürekli olarak yandaki rafa dokunması ve eğer bunu yapmazsa başına bir şey geleceğini düşünmesi verilebilir.

Sayma Kompulsiyonları:

Burada obsesif kompulsif bozukluğa sahip bireyler belirli şeyleri belirli bir sayıya ulaşıncaya kadar yaparlar.

Örnek olarak bir kişinin evden çıkmadan önce her seferinde üç kez ‘’kapıyı kilitledim’’ demesi verilebilir.

Berfin Ögrüç

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.