Psikolojik Test Nedir ve Ne İşe Yarar?

Bir psikolojik test, kişinin davranışını gözlemlemeye yarayan ölçme araçlarıdır. Bireyi tanımak, bireyin çeşitli nitelikleri hakkında bilgi toplamayı gerektirir. Bireyin tüm yetenek, kişilik ve davranış özellikleri hakkındaki bilgiler; tek tek ve her biri farklı yaklaşım, yöntem ve ölçme araçları ile elde edilmektedir.

Bu yazımızda bu ölçme araçlarından psikolojik testlerin ne olduğunu ve ne işe yaradığını ele alacağız.

Eğer siz de psikolojik test düşünüyorsanız destek almak için yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Psikolojik Test Nedir?

Psikolojik yardımda başarının ilk ve önemli koşulu danışanı tanımaktır. Bireyi tanımak; onun davranışlarının gerisindeki dinamikleri anlamaya çalışmak demektir.

Psikolojik testler; bireylerin duygu, düşünce, ilgi, tutum, kişilik özellikleri, yetenek ve davranışları gibi farklı açılardan standart koşullar altında gözlemlenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Bu testler önceden yapılandırılmış şekilde uygulanmaktadırlar.

Bireyle ilgili her yönüyle kısa zamanda değerlendirme yapabilmeyi sağlayan psikolojik testlerden, ihtiyaca göre farklı alanlarda yararlanılabilmektedir.

Örneğin, klinik amaçlarla kullanımı yaygın olan psikolojik testler, sadece psikolojide değil, psikiyatri ve nöroloji gibi klinik bilimlerde de tanı ve tedavi planlama süreçlerinde yardımcı araçlar olarak kullanılmaktadır. Öte yandan psikolojik testlere, personel seçimi ve değerlendirilmesi, kariyer planı, akademik başarı ve yetkinlik, kişisel ilgi ve yeteneklerin belirlenmesi gibi iş, okul ve sosyal hayatta farklı amaçlarla da sıklıkla başvurulmaktadır.

Psikolojik Testlerin İşlevi Nedir?

• Tanı ya da sınıflama
• Yordama*
• Araştırmalarda nesnel veri toplama

Bir Psikolojik Test Hangi Amaçla Kullanılır?

Psikolojik testler genelde bireyi tanıma amacı ile kullanılmakta olup farklı amaçlarda da kullanılabilmektedir.

Tedavi veya eğitim yöntemini belirlemek için, işe alımlarda mülakat için, sınıflama yahut davranış özelliklerini belirleme amacıyla (zekâ, kişilik, depresyon seviyesi gibi), araştırma amacıyla, izleme amacıyla örneğin bir kurumda çalışanların performanslarının izlenmesi gibi amaçlarla kullanılabilmektedir.

Psikolojik Test Türleri Nelerdir?

Farklı sınıflandırmalar olmakla birlikte psikolojik testler maksimum performans testleri ve tipik davranış testleri olarak ikiye ayrılabilir.

Maksimum performans testlerinin içinde yetenek ve başarı testlerini; tipik davranış testlerinin içinde kişilik testleri, ilgi envanterleri, tutum ölçekleri sayılabilir. Bu testlerin bir kısmı, uzman tarafından gerekli görülen durumlarda klinik amaçlarla uygulanırken, bir kısmı ise kişilerin veya kurumların talepleriyle yaptırılabilir.

Örneğin, zekâ testleri, çoğunlukla, klinik yönlendirme sonucunda bireyin bilişsel işlevlerinin değerlendirilmesi amacıyla kullanılırken yetenek ve başarı testleri klinik bir yönlendirme olmadan bireylerin kendi talepleriyle de yaptırılabilir.

Bu testlerin içerisinde, yetişkinler söz konusu olduğunda en sık kullanılan testler kişilik testleridir. Kişilik testi olarak adlandırılmasına rağmen, bu gruptaki testlerin büyük bir kısmı sadece kişilik özelliklerini değil, bireylerin içsel süreçlerini, motivlerini ve mevcut psikolojik durumunu değerlendirme gibi klinik amaçlarla kullanılmaktadırlar.

Yetenek Testler

Yetenek testleri, kişinin bir alandaki başarı düzeyini yordamada en çok dikkate alınacak ve güvenilecek niteliktedir. Başarı testleri, kişinin bilgi düzeyini görmeyi amaçlayan testlerdir.

İlgi envanterleri, okullarda genellikle kariyer danışmanlığı alanında, öğrencilerin ilgi alanlarını tanımalarına olanak sağlamak ve öğrencileri kendi ilgilerine göre yönlendirmek amacıyla kullanılmaktadır.

Tutum Ölçekleri

Tutum ölçekleri, kişinin herhangi bir konuya ilişkin duygusal, düşünsel ve davranışsal eğilimlerini ölçmek için kullanılmaktadır. Tutumlar direkt olarak ölçülemezler ancak bireyin davranışları yoluyla ölçülebilirler.

İki tip tutum ölçeğinden bahsedilebilir. Bunlar zaman zaman karşımıza çıkan belki de önceden doldurmuş olduğumuz ölçeklerden Thurstone ölçekleri ve Likert ölçekleridir.

Thurstone ölçekleri size yöneltilen soruya ya da cümleye vereceğiniz sayısal değerlerden oluşur.

Örneğin bir ifadeye 1 ila 10 arasında değer vermek gibi. Diğer yandan Likert ölçekleri de yöneltilen tutum maddesine katılıyorum, kararsızım, katılmıyorum gibi sözel yanıtlar verdiğiniz ölçeklerdir.

Bu ölçekler önemli araştırmalarda kullanılmakta olup ihtimal dâhilinde doldurmanız rica edilmiş olan testlerdir. Böyle testleri ciddiye almanız ve samimiyetle doldurmanız önemlidir.

Psikolojik testlerden zekâ testi dışındaki yetenek testleri, ilgi, tutum ve değer ölçeklerinin hazırlanması, değerlendirilmesi, yorumlanması ve sonuçların bireyle paylaşılması noktasında uzmanlık gerekir. Ancak bu testlerin uygulanmasında gerektiğinde öğretmenler uzmana yardımcı olabilir.

Kişilik testleri ve zekâ testlerinin ise her bir aşaması uzmanlık istediğinden uzman kişilere başvurulması sonuçların daha güvenilir olması açısından önem kazanır.

Özetle psikolojik testler tanı ya da sınıflama yapmak, yordama ve araştırmalarda nesnel veri toplamak amacıyla kullanılan, birçok farklı türü olan ölçme araçlarıdır. İhtiyaç duyulduğu durumlarda bir uzman tarafından uygulanması gerekir.

Pendik sahilde yer alan Dünya Danışmanlık ve Psikoloji Merkezimizde alanında yetkin uzman kadromuzla iletişime geçerek psikolojik testler konusunda destek alabilirsiniz.

*Yordama: Tahmin etmek, tahminde bulunmak.

Kaynaklar

Karataş Z. & Yavuzer Y. (2020). Bireyi Tanımada Test Dışı Teknikler. Ankara: Nobel.

Şeymanur Karaduman

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.